1.
Hồi ấy cậu Dương mới 10 tuổi, dì Dế 6 tuổi.
Hình như Dương và Dế trêu ghẹo nhau gì đó lúc chuẩn bị đi ngủ. Dế rú rít lên giữa khuya khoắt. Ba bắt xếp hàng chào roi.
Cuộc giáo dục công dân lời A dẫn qua lời B tới chỗ từng đứa phải trả lời câu hỏi học để làm gì?
Cậu Dương lớn, trả lời trước, tuôn nguyên tràng dài thòng về lợi ích của sự học theo những gì cậu còn nhớ được qua bài ở trường và các trận đòn trước của phụ huynh. Kết luận: ba roi vì biết thế mà học mãi vẫn cứ nghịch dại, vẫn ngu.
Tới lượt dì Dế. Rút kinh nghiệm đàn anh. Khỏi vận công nhớ ra những giáo điều mà dì có lẽ chưa kịp ngấm bao giờ. Dì trả lời gọn lỏn: Học để mà... ngu ạ.
Kết quả rất hoành tráng. Ba mím môi khỏi phì cười vì đang trót giữ vị trí tổng thanh tra. Mẹ rút ngay vào buồng để khỏi phì cười trước mặt con mất oai. Chị Thu con nhà bác ở quê ra chơi vọt vội ra vườn bưng bụng cười. Chị Chuồn xả láng rú lên cười vì lúc đó đã 14 tuổi, đang ôn thi vào cấp 3 (hệt Hà An giờ) nên độ... ngu cao là đúng, không biết sợ ba đang trừng mắt, giương roi mây.
2.
Mấy ngày nay Quốc An đã vác đầu đến làm học trò lớp 1 dự bị của một cô mà mẹ ngấm ngầm tia xin làm cô chính thức cho con.
Mấy đại sư ngành tâm lý có dứ 'Dạy trẻ học viết trước khi vào lớp một là sai lầm' nhưng mẹ nhìn từ góc xã hội học thì quyết đưa con đi. Mà nói thế cho oai, chỉ nhìn từ góc "vãi linh hồn" trước cảnh lũ trẻ con thảy đều lo gom chữ gom số trước khi vào lớp một vì cả nước nó thế thì đã cun cút lo đưa con đi học sớm rồi.
Ai chả biết cho nó chơi nốt hè này, nó đi học lớp 1 sẽ là "ngày đầu tiên" đi học thì mới phù hợp tâm sinh lý lứa tuổi. Nhưng lúc ấy vào trường, con nhà người ta không những đọc viết bon bon rồi mà con mình chưa thuộc xong bảng chữ cái thì mặt bằng đấy, mày làm gì đi? Dĩ nhiên chỉ còn nước chổng mông lên giời mà đẩy con thức đến 12h đêm làm xong bài, học xong chữ cho kịp chúng bạn chứ sao nữa. Sức ép ấy sẽ kéo đến hết học kỳ 1, giữa học kỳ 2 may ra kịp. Trong khi rải sớm từ trước thì vào lớp con mới không nằm ở tốp đuôi, không phải chạy theo. Quan trọng nhất là cô sẽ chỉ dạy theo trình độ của nhóm trung bình trở lên chứ sót đôi ba, thậm chí 10 bạn đuối nhất thì vẫn là việc của phụ huynh thôi.
Con đi học mấy bữa, mẹ càng thấy mình đúng đắn vì hóa ra đùng phát cô lớp 1 cho các cựu sinh viên Mẫu giáo ngồi suốt ba tiếng thì độ ngọ ngoạy của chúng cực cao. Quốc An bị cô kêu trời vì không bươn ra khỏi chỗ được thì cậu... nhảy lên cho đỡ mỏi. Nếu không rèn từ giờ thì cái thằng đại bàng lớp mẫu giáo, vượt chuẩn nhảy cao, nhảy xa này nó sẽ không thể vào nếp mà học với bạn bè.
Thương con mặt non nớt, thua các bạn khác gần một năm tuổi, ngái ngủ hỏi mẹ đi học lớp 1 để làm gì. Mẹ chả biết trả lời sao cho thấu đáo. Sự đời mà loằng ngoằng bày tỏ dây cà ra dây muống như cậu Dương hồi xưa thì Quốc An nó hoa mắt sợ học mất. Trả lời theo cách dì Dế hồi bằng tuổi nó bây giờ thì phản giáo dục dù nó sẽ rú lên cười vì tưởng mẹ đùa. Mẹ đành gửi gắmhọc để về dạy... mẹ.
3.
Chị Hà An của nó cũng đang cong đít ôn thi vào 10. Còn có một tuần thôi. Chị nó gầy xọp trông thấy. Nỗ lực mẹ rú rít và đổ tiền đổ của bù hổng suốt năm qua cũng đã có phần hiệu quả nhưng những cơn lo của mẹ vẫn trào và chồm liên tục.
Chị nó thì không bao giờ hỏi học để làm gì nữa vì đã nghe đầy tai trên lớp, ngoài đường rồi. Có điều động cơ số một khiến chị nó tăng tốc cắm mặt vào văn với toán lại đơn giản chưa từng có "Nếu không đỗ, đi học dân lập thì nguy to. Tụi ở đấy chỉ cần ngứa mắt chả vì lí do gì là nó đánh bép xác ngay". Thế đấy, ba mẹ dạy mãi không nghe, chỉ nghe bạn bè nó rỉ tai thế là xong luôn.
Công nhận thời gian sau này Hà An có ý thức hẳn về vấn đề học. Giá nó được thế từ hai năm trước thì làm gì có chuyện sụt rồi ngoi thế này. Mẹ lo lắm, lo đến mức chỉ cần nhìn Hà An đi ngủ lúc 10h đêm là mẹ đã muốn... điên vì nghĩ nó không chịu học. Rồi lại phải tự bấm đốt tay để nhớ là mình đang bị sức ép hơn cả nó. Thực ra nó đã bù toán khá ổn, văn thì cô giáo bảo mấy ngày nay nó làm đề không cần giở tài liệu tra rồi.
Hà An hỏi sau vụ này là hết nợ mẹ nhỉ. Mẹ thương mà phải tỉnh bơ "thì chơi chục ngày rồi tiếp tục bù Lý, Hóa, Anh mà đi học lớp 10 chứ con".
Con ơi, học trước hết chỉ để kiếm cơm thôi, sự thực phũ phàng là thế. Nhưng nếu con không học thì lòng mẹ sao yên.
